هفته حفاظت از محیط زیست؛ انسانی ساختن مسایل محیط زیستی

 

با آغاز هفته جاری (پنجم ماه جون) و همزمان با روز جهانی محیط زیست، ما وارد هفته حفاظت از محیط زیست شدیم؛ هفته‌ای که با پیروی از این مناسبت جهانی، در تقویم ملی ما نیز درج گردیده و طی برنامه‎های مختلفی از آن تجلیل و گرامی‌داشت می‎شود.

پنجم ماه جون، روزی است که از سوی سازمان ملل متحد در سال 1972 در شهر استکهلم سویدن جهت افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری انتخاب شده‌است. با گذشت هر روز و تغییرات اقلیمی که در حوزه حیات انسان و سایر گونه‌های جانوری پدیدار می‌گردد، تجلیل از این روز نیز به میزان زیادی به یک ضرورت جدی و حیاتی تبدیل می شود.  به همین دلیل، مؤسسه سبز جوانان افغانستان (AYG) به مثابه‌ی یک نهاد مدافع محیط زیست سالم به عنوان حق حیاتی انسان، برخود لازم می‌داند تا ضمن اینکه این مناسبت را گرامی می‌دارد، نکاتی را به عنوان پیام زیست محیطی ابراز نماید.

اولین نکته‎ای که لازم است در این روز به یاد آورده و به آن پایبند باشیم این است که؛ دامن طبیعت به عنوان یک مادر مهربان با تمام منابع خویش به روی ما گشوده شده و برای پرورش ما کمال سخاوت را از خود روا می‌دارد. تمامی موجودات در نظام هستی نیز نهایت سعی خویش را به خرچ داده اند تا با قانون طبعیت همراه گردیده و با گردن نهادن به نظم موجود، خویشتن را با آن سازگار نمایند. اما تنها عنصری که خواسته یا ناخواسته از این روند طبیعی سرکشی کرده و نظم محیط زیست را دگرگون می‌سازد، «انسان» است؛ همو که خود را جانشین خدا و گُل سرسبد هستی می‎خواند!

هرچند در افغانستان،  شاید تاثیر فعالیت‌های انسانی در حوزه کلان تغییر اقلیمی به دلیل محدودیت صنایع و سوخت‌های فسیلی در صنایع، یک موضوع جدی نباشد، ولی ما به عنوان بخشی از «دهکده جهانی» در این بخش نیز نقش خویش را داشته و یا هم قربانی این وضعیت هستیم. افزون برآن، ما شاهد هستیم که هر روز درختان بسیاری با قساوت، قلع و قمع می شوند و آب ها به هدر رفته و آلوده می شوند. جنگل های طبیعی ازمیان می روند، بسیاری از گونه‌های زیستی در حال انقراض هستند و صدها گونه به علت از دست دادن زیستگاه های خود، نابود شده اند. متأسفانه، آدمی بر خلاف دیگر موجودات، همواره تأثیر عمیقی در جهت نابودی و تهدید محیط زیست از خود بر جای گذاشته است، چنان که اکنون، از مهم ترین عوامل تخریب محیط زیست شناخته می شود و در این بخش نیز افغانستان نیز موضوعیت جدی دارد.

این درحالی است که ملت و دولت افغانستان نیز همگام و همزمان با سایر نهادها و دولت‌ها در چارچوب «برنامه محیط زیست سازمان ملل»UNEP برنامه‌های مختلفی را از جمله؛ راهپیمایی‌های خیابانی، همایش‌های بایسکل سواری، نمایش، مسابقات نقاشی و مقاله نویسی، درختکاری، ‌فعالیت‌های مربوط به بازیافت، پاکسازی زباله و… را به راه می‌اندازد. هدف از برگزاری چنین مراسمی جلب توجه عمومی به مسائلی است که محیط زیست را آلوده می‌سازد. هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیدا محیط زیست را تهدید می کند به عنوان موضوع این روز انتخاب می شود.

اما به یقین که این اقدامات مقطعی کافی نیست و باید فراتر و جدی تر از این گام گذاشت. همان گونه که در شعار سال 2021 «بازنگری. بازآفرینی، ترمیم» مورد تأکید قرار گرفته، انسان ها بایدتصمیم بگیرند تغییرات اندکی در سبک زندگی خود ایجاد کند تا بتوانند نظم طبیعت را بازگردانند. با این حساب، باید برای اینکه به مسایل محیط زیستی چهره انسانی بخشیده شده و انسان در این عرصه مسئولیت پذیر باشد، کارهای فراتر از تجلیل یک روزه انجام شود.

از جمله‌ی اقدامات انجام شده، می‌توان توانمندسازی مردم برای تبدیل شدن به فعالانی در زمینه توسعه پایدار و متوازن، ارتقای بینش عموم در خصوص مسئله محیط زیست از طریق مراکز آموزشی و تربیتی، ترویج مشارکت با هدف اطمینان از برخورداری همه ملتها از آینده‌ای امن‌تر و سعادتمندانه‌تر و همگام شدن با اهداف توسعه پایدار در سطح ملی، منطقه‎ای و بین‎الملی در سطوح گسترده و کلان را نام برد. بدون شک، این اقدامات نیازمند برنامه ریزی، میکانیزم اجرایی و ترویج فرهنگ محیط زیستی گسترده در سطوح کلان ملی در تمامی روزهای سال است نه یک روز خاص. این موارد، بخشی از اهدافی است که در «برنامه محیط زیست سازمان ملل»UNEP نیز به آن اشاره شده و مورد تأکید قرار گرفته اند.